بیگانگی تحصیلی در دانش‌آموزان: نقش کنترل روانی والدین و تأکیدات هدفی معلم

هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطة کنترل روانی والدین (شاملِ جهت‌گیری وابستگی و جهت‌گیری پیشرفت) و تأکیدات هدفی معلم (شاملِ تأکیدات تسلطی، عملکردی- اجتنابی و عملکردی- گرایشی) با بیگانگی تحصیلی و ابعاد آن (شامل نگرش منفی به مدرسه، بی‌اهمیتی به تحصیل و بی‌تمایلی به تحصیل) بود. طرح تحقیق از نوع همبستگی بود. شرکت‌کنندگان پژوهش شامل 371 دانش‌آموز بودند که با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چند‌مرحله‌ای از بین مدارس متوسطة اول شیراز انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش عبارت بودند از: مقیاس مرکب بیگانگی تحصیلی،‌ مقیاس کنترل روانی والدین‌ و مقیاس تأکیدات ساخت هدفی معلم. نتایج به‌دست آمده از تحلیل‌ رگرسیونِ همزمان نشان داد که جهت‌گیری پیشرفت کنترل روانی والدین، نگرش منفی نسبت‌ به مدرسه را به نحو مثبتو تأکیدات هدف عملکردی- گرایشی معلم، بی‌اهمیتی به تحصیل را به نحو منفی پیش‌بینی می‌کنند. علاوه‌بر‌این، تأکیدات هدف تسلطی به نحو منفی و تأکیدات هدف عملکردی- اجتنابی به نحو مثبت، بیگانگی تحصیلی و ابعاد آن راپیش‌بینی کردند. به‌طورِ‌کلی، کنترل روانی والدین و تأکیدات هدفی معلم توانستند به‌ترتیب 3/2 و 19 درصد از واریانس بیگانگی تحصیلی دانش‌آموزان را تبیین کنند. نتایج تحلیل رگرسیون گام‌به‌گام نیز حاکی از آن بود که به‌ترتیب متغیّرهای تأکیدات هدف تسلطی و عملکردی- اجتنابی معلم، قوی‌ترین پیش‌بین برای بیگانگی تحصیلی هستند. نتایج این پژوهش نشان‌دهندة اهمیت تأکیدات هدف تسلطی و عملکردی- اجتنابی معلم در بیگانگی تحصیلی دانش‌آموزان است. معلمان می‌توانند با تأکید بر تسلط بر مفاهیم و اجتناب از مقایسة دانش‌آموزان، نقش تعیین‌کننده‌ای در پیشگیری از بیگانگی تحصیلی داشته ‌باشند.